ಲೇ: ದಿಲೀಪ್ ನಾಡಿಗ್. ಶಿವಮೊಗ್ಗ.

Klive Special Article ಸೋಮನಾಥಪುರ, ಬೇಲೂರು ಹಳೆಬೀಡಿನ ದೇವಾಲಯಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ನಿಂತಿವೆ. ಬೇಲೂರು ಹಳೇಬೀಡಿನ ದೇವಾಲಯಗಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಕಲಾ ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆಯನ್ನೇ ತಮ್ಮಲ್ಲೂ ಅಡಗಿಸಿಕೊಂಡ ನೂರಾರು ದೇವಾಲಯಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿವೆ. ಆದರೆ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ದೇವಾಲಯಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಗಮನಕ್ಕೆ ಬಾರದೆ ಎಲೆಮರೆಯ ಕಾಯಿಯಂತಿವೆ. ಇಂಥ ಶಿಲ್ಪಕಲಾವೈಭವವನ್ನು ತನ್ನಲ್ಲಿ ಅಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಹೆಚ್ಚು ಜನರ ಗಮನಕ್ಕೆ ಬಾರದ ತಾಣವೇ ತುರುವೇಕೆರೆ, ಬಾಣಸಂದ್ರ ಬಳಿ ಇರುವ ತಿಪಟೂರು ತಾಲೂಕಿಗೆ ಸೇರಿದ ಅರಳುಗುಪ್ಪೆ. ಅರಳುಗುಪ್ಪೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ ಬೇಲೂರು ದೇವಾಲಯಗಳಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಶಿಲ್ಪಕಲಾವೈಭವದಲ್ಲಿ ಬೇಲೂರಿಗೇನೂ ಕಡಿಮೆ ಇಲ್ಲ. ಅರಳುಗುಪ್ಪೆ ಒಂದು ಪುಟ್ಟ ಗ್ರಾಮ. ಇಲ್ಲಿ 13 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹೊಯ್ಸಳ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಸುಂದರ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಹೊನ್ನೋಜನನೆಂಬ ಶಿಲ್ಪಿ ಈ ದೇವಾಲಯ ನಿರ್ಮಾಣದ ರೂವಾರಿ ಎನ್ನುತ್ತದೆ ಇತಿಹಾಸ. ಈ ದೇವಾಲಯದ ಒಂದೊಂದೂ ಭಿತ್ತಿಯೂ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಕುಸುರಿ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿಂದ ಕಣ್ಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ವಿಷ್ಣುವಿನ ದಶಾವತಾರದ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ. ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆ ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರಮುಖ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಮಾರಕವೆಂದು ಘೋಷಿಸಿದ್ದರೂ ಸೂಕ್ತ, ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಸುಂದರ ವಿಗ್ರಹಗಳ ಮುಖಗಳು ವಿರೂಪಗೊಂಡಿವೆ. ಇಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಮತಾಂಧರು ಅತ್ಯಂತ ಮನೋಹರವಾದ ಶಿಲ್ಪಗಳ ಮುಖವನ್ನು ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಜಜ್ಜಿ ಹಾಳು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. Klive Special Article ಹಿಂಬದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಗೋಪುರಗಳನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸಿದರೆ ಸೋಮನಾಥಪುರದಲ್ಲಿಯೇ ನಾವಿದ್ದೇವೇನೋ ಎಂಬ ಭ್ರಮೆ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಏಕಕೂಟದ ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಪೂರ್ವದಿಂದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರವಿದೆ. ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ಜಗಲಿಯ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿರುವ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ದೇವಾಲಯಗಳಂತೆ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಗರ್ಭಗುಡಿ, ಸುಕನಾಸಿ, ನವರಂಗಗಳಿವೆ. ದೇವಾಲಯದ ಒಳ ಭಾಗದಲ್ಲಿ 9 ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಕೆತ್ತನೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಕಂಬಗಳಿದ್ದು, ತೂಗಾಡುವ ಹೂಮೊಗ್ಗನ್ನು ಶಿಲ್ಪಿ ಅತ್ಯಂತ ಕಲಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕೆತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಮನಮೋಹಕವಾದ ಕೇಶವನ ವಿಗ್ರಹವಿದೆ. ರಾಮಾಯಣದ ಕಥಾನಕಗಳನ್ನು ಶಿಲ್ಪಿ ಪೂರ್ವದ ಭಿತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಇಲ್ಲಿರುವ ಪಟ್ಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಮೃಗ,(ಶರಭ) ಮಕರ, ಹಂಸ, ಆನೆ, ಕುದುರೆಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳಿವೆ. ಇಂದು ಸರಕು ಸಾಗಣೆಗೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಹಾಗೂ ಅವಶ್ಯಕವಾದ ಲಾರಿಯ ಕಲ್ಪನೆ ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವಕರಿಗೆ ಬಹಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಇತ್ತೆಂಬುದು ಇಲ್ಲಿನ ಭಿತ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕುದುರೆಗಳು ಎಳೆಯುತ್ತಿರುವ ನಾಲ್ಕು ಚಕ್ರದ ಉದ್ದದ ಸರಕು ಸಾಗಣೆ ಶಿಲ್ಪದಿಂದ ವೇದ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.
ಕರ್ನಾಟಕದ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅರಳುಗುಪ್ಪೆ ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಗ್ರಾಮವು ಶ್ರೀಮಂತ ಇತಿಹಾಸ, ಅದ್ಭುತ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ನೈಸರ್ಗಿಕತೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅರಳುಗುಪ್ಪೆಯನ್ನು ರಸ್ತೆಯ ಮೂಲಕ ಸುಲಭವಾಗಿ ತಲುಪಬಹುದು. ತುಮಕೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು 25 ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಅರಳುಗುಪ್ಪೆ ತಲುಪಲು ನೀವು ಬಸ್ಸು ಅಥವಾ ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ತಲುಪಬಹುದು. ಸಮೀಪದ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವೆಂದರೆ ತುಮಕೂರು ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ, ಇದು ಅರಳುಗುಪ್ಪೆಯಿಂದ ಸುಮಾರು 24 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ಅರಳುಗುಪ್ಪೆಯು ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಆಳಿದ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಹಿಂದಿನ ಶ್ರೀಮಂತ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.11 ರಿಂದ 14 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಹಲವಾರು ಪ್ರಾಚೀನ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಈ ಗ್ರಾಮವು ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನ, ವೀರನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಕಲ್ಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಸೇರಿದಂತೆ
ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವು ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಗೆ ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಅರಳುಗುಪ್ಪೆಯಲ್ಲಿರುವ ಜನಪ್ರಿಯ ದೇವಾಲಯಗಳು. ಈ ದೇವಾಲಯವು ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣವು ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯ, ಮಂಟಪ ಮತ್ತು ಮೆಟ್ಟಿಲು ಬಾವಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಮುಖ್ಯ ದೇಗುಲದ ಮನೆಗಳು ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಸುಂದರವಾದ ವಿಗ್ರಹ, ಅವನ ಪತ್ನಿಯರಾದ ಶ್ರೀದೇವಿ ಮತ್ತು ಭೂದೇವಿಯಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ. ನ ಹೊರಗಿನ ಗೋಡೆಗಳು ದೇವಾಲಯವು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಇದು ವಿವಿಧ ದೇವರುಗಳು, ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ ಜೀವಿಗಳು. ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣವೆಂದರೆ ಮೆಟ್ಟಿಲು ಬಾವಿ ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿದೆ. ಬಾವಿಯು ಹಂತಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಇದನ್ನು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಉದ್ದೇಶಗಳು. ಬಾವಿಯಲ್ಲಿನ ನೀರು ಗುಪ್ತಗಾಮಿನಿ ನದಿಯಿಂದ ಹರಿದು ಬರುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ತನ್ನ ವಾರ್ಷಿಕ ಉತ್ಸವಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ, ಇದು ಫೆಬ್ರವರಿ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು “ಚೆನ್ನಕೇಶವ ಬ್ರಹ್ಮೋತ್ಸವ” ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ,‌ಇದು ಹೊಯ್ಸಳರ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಅರಳಗುಪ್ಪೆ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಶ್ರೀಮಂತ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪರಂಪರೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ.

ಅರಳಗುಪ್ಪೆಯ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ (ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ)

ಅರಳಗುಪ್ಪೆಯ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವು ಸರಳವಾಗಿದ್ದರೂ ಅತ್ಯಂತ ನಯವಾದ ಹೋಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ವಿನ್ಯಾಸವು 16 ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದು, ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾದ ಶಿಖರವಿದೆ. ಮೇಲಿನ ಕಲಶ ಈಗ ಕಾಣೆಯಾಗಿದೆ.

ಇದು ಏಕಕೂಟ ದೇವಾಲಯ, ಅಂದರೆ ಒಂದೇ ಗರ್ಭಗುಡಿ ಮತ್ತು ಒಂದು ಗೋಪುರ ಹೊಂದಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಜಗತಿ (ಎತ್ತರದ ವೇದಿಕೆ) ಮೇಲಿನ ನಿರ್ಮಿತವಾಗಿದೆ. ಗೋಡೆಗಳು ಎರಡು (ಸೂರು) ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಗೋಪುರಾಕೃತಿಯ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಮತ್ತು ದೇವತೆಗಳ ಚಿತ್ರಗಳಿವೆ.

ಆಧಾರಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆರು ಹಂತದ ಅಲಂಕಾರಗಳು ಇವೆ — ಮೇಲಿನಿಂದ ಹಂಸಗಳು, ಮಕರಗಳು, ರಾಮಾಯಣ ಮತ್ತು ಕೃಷ್ಣನ ಕಥೆಗಳು, ಎಲೆಗಳ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು, ಕುದುರೆಗಳು ಮತ್ತು ಆನೆಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.

ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಶವ (ಕೃಷ್ಣ) ದೇವರ ಮೂರ್ತಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.

ಅರಳಗುಪ್ಪೆ ಶಾಸನಗಳು.

ಆಧಾರ: Epigraphia Carnatica, Vol. XII – Tiptur Taluk

No. 55 – ವೀರಗಲ್ಲು, ಚವುಕ್ತಮಠದ ಹಿಂದೆ (c. 880 CE)

ಸ್ಥಳ: ಅರಳಗುಪ್ಪೆ ಗ್ರಾಮ, ತಿಪಟೂರು ತಾಲ್ಲೂಕು

ಕಾಲಮಾನ: ಕ್ರಿ.ಶ. ಸುಮಾರು 880

ರಾಜ್ಯಭಾರ: ಗಂಗ ವಂಶದ ರಾಜ ಸತ್ಯವಾಕ್ಯ ರಾಚಮಲ್ಲ ಪೆರ್ಮ್ಮಾನಡಿ (Rachamalla II)

ವಿವರ:
ಈ ಶಾಸನವು ದೊರಬ್ಬೆಯ ಮಗ ಮಲ್ಲುಗ ಎಂಬ ವೀರನ ಸ್ಮಾರಕವಾಗಿದೆ. ನಣ್ಣಿಯ ಗಂಗನ ದಂಡು ಬೆಳ್ಗೆರೆ ಮತ್ತು ಕುಂದೂರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದಾಗ, ಮಲ್ಲುಗನು ಹೋರಾಡಿ ದೋಚಲ್ಪಟ್ಟ ಆಕಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದನು. ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಆತ ವೀರಮರಣ ಹೊಂದಿ ದೇವಲೋಕವನ್ನು ಪಡೆದನೆಂದು ಶಾಸನ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ.

ವೀರಗಲ್ಲು (Hero Stone)
ಸ್ಥಳೀಯ ವೀರರ ಸಾಹಸ ಮತ್ತು ಪಶು ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಹೋರಾಟದ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆ.

No. 56 – ವೀರಗಲ್ಲು, ಚವುಕ್ತಮಠದ ಹಿಂದೆ (c. 961 CE)

ಕಾಲಮಾನ: ಕ್ರಿ.ಶ. ಸುಮಾರು 961

ಈ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಮಣಲ್ದೂರು ರಾಜವಂದುಕ ಎಂಬಾತನು ಬೆಳ್ಗೆರೆಯ ಮೇಲಿನ ತನ್ನ ಹಕ್ಕಿಗಾಗಿ ಬಂದಾಗ, ಧೈರ್ಯಶಾಲಿ ಚೇಟ್ಟಿಗ ಅವನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿದನೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಈ ವೀರಗಲ್ಲನ್ನು ನಾಗವರ್ಮನೆಂಬ ಶಿಲ್ಪಿಯು ಕೆತ್ತಿದ್ದು ಚೇಟ್ಟಿಮಯ್ಯನ ಮಗ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಾನೆ.

ವೀರಗಲ್ಲು (Hero Stone)
ಸ್ಥಳೀಯ ವೀರಚೇಟ್ಟಿಗನ ಯುದ್ಧಸಾಹಸಕ್ಕೆ ಸಮರ್ಪಿತ ಶಾಸನವಿದೆ.

No. 57 – ಕೆರೆಯ ಹೊಳೆ ಶಾಸನ (c. 1091 CE)

ಕಾಲಮಾನ: ಚಾಲುಕ್ಯ ವಿಕ್ರಮ ಸಂವತ್ಸರ 16ನೇ ವರ್ಷ – ಕ್ರಿ.ಶ. 1091

ರಾಜ್ಯಭಾರ: ಹೋಯ್ಸಳ ರಾಜ ವಿನಯಾದಿತ್ಯ ಆಳ್ವಿಕೆ.

ವಿವರ:

ಈ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ದೋರಗೌಂಡ ಮತ್ತು ಜಕ್ಕಮಾರ ಎಂಬವರು ಅರಳಗುಪ್ಪೆಯಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಕಲ್ಲಿನ ಕೆರೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಅದಕ್ಕೆ ಕಾಲುವೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದರೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರು ಮಹಾದೇವ ದೇವರಿಗೆ ಧಾರ್ಮಿಕ ದಾನಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು.
ಶಾಸನವನ್ನು ಸೇನಬೋವ (ಶಾನುಭೋಗ) ಮುದ್ದಯ್ಯನೆಂಬುವವನು ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ.

ಶಾಸನಗಳಿಂದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ, ಕೃಷಿಗೆ ಉಪಯೋಗವಾಗುವಂತಹ ಕಾರ್ಯಗಳು ನಡೆದಿರುವ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯಬಹುದು.

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ: ಹೋಯ್ಸಳ ಕಾಲದ ಕೆರೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಹಾಗೂ ದೇವದಾನಗಳ ದಾಖಲೆಗಳಿವೆ.

ಈ ಮೂರು ಶಾಸನಗಳು ಗಂಗ ಹಾಗೂ ಹೋಯ್ಸಳ ರಾಜವಂಶಗಳ ಕಾಲದವುಗಳಾಗಿವೆ. ಅವುಗಳಿಂದ ಅರಳಗುಪ್ಪೆ ಪ್ರದೇಶದ ವೀರಶೌರ್ಯ, ಆಡಳಿತ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಕುರಿತು ಅಮೂಲ್ಯ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಕುರಿತ ಶಾಸನಗಳಾಗಿವೆ.

ಕಾಲಿದ್ದಾಗ ಕಾಶಿನೋಡಬೇಕು, ಕಣ್ಣಿದ್ದಾಗ ಕರ್ನಾಟಕದ ಶಿಲ್ಪಕಲೆ ನೋಡಬೇಕು.

ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಹೆಮ್ಮೆಯ ಅರಸರು.

ಶಾತವಾಹನ, ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ,ಗಂಗ, ಕದಂಬ, ಹೊಯ್ಸಳ, ಚಾಲುಕ್ಯ, ಸಾಂತರು, ಸೇವುಣರು, ಪಾಂಡರು, ಚೇರರು, ಚೋಳರು, ಕೆಳದಿ, ಗೇರುಸೊಪ್ಪೆ, ಸೋಂದಾ, ಬೀಳಗಿ.

ನಮ್ಮ‌ ಇತಿಹಾಸ, ಭವ್ಯ ಇತಿಹಾಸ

, #ನಮ್ಮ‌ ಪರಂಪರೆ, ಶ್ರೇಷ್ಠ ಪರಂಪರೆ,

ನಮ್ಮ ಕರ್ನಾಟಕ‌,

ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕರ್ನಾಟಕ.

ನಮ್ಮ‌ಶಿಲ್ಪಿಗಳು, ದೇವಶಿಲ್ಪಿಗಳು.

ದಿಲೀಪ್ ನಾಡಿಗ್
6361124316
9448148710